MAI CỐT CÁCH, NGỌC TINH THẦN

 

Mai cốt cách

Hoa mai nở trong giá lạnh, một mình ngạo nghễ gió sương băng tuyết. (Ảnh: nipic.com)

Hoa mai nở trong giá lạnh, một mình ngạo nghễ gió sương băng tuyết, là loài hoa đầu tiên báo mùa xuân đến khiến cho mọi người đều ca tụng. Mai có dáng vẻ đẹp mềm mại, thanh mảnh nhẹ nhàng thoát tục khiến người ta say mê. Hoa mai tỏa hương thanh khiết thấm sâu vào tâm can khiến người ta ngắm nhìn mà khởi lòng tôn kính.

Mai không sợ gió sương mưa tuyết, tinh thần không khuất phục không suy chuyển và sức sống ngoan cường của mai mang lại nguồn cổ vũ to lớn, khiến con người lập chí mà phấn chấn tiến bước.

Hoa mai báo xuân về đã trở thành phong cảnh đẹp và diễm lệ nhất trong những ngày đông hàn, khiến mọi người nhận ra những điều tốt đẹp và hy vọng của mùa xuân, từ đó mà hun đúc và tu dưỡng nên khí chất kiên cường, chính trực cao khiết.

 

Ngọc tinh thần

Ngọc có những phẩm chất cao quý tựa tinh thần người quân tử. (Ảnh: epochtimes.com)

Ngọc được coi là một tài sản quý báu của người Á Đông, hòa hợp trong quan niệm đạo đức và lễ nghi, tượng trưng cho đạo đức và tinh thần của con người. Lấy khí chất của ngọc để ví với đức người quân tử, Nho gia đã trao cho ngọc nội hàm đạo đức và đưa ra diễn giải tinh tế sâu sắc.

Khổng Tử nói: “Đức người quân tử như ngọc” và: “Người quân tử không có duyên cớ thì ngọc bất ly thân”. Ông đã liên hệ ngọc với người quân tử, đã quy phạm sự tu dưỡng tư tưởng cho các chính trị gia và các văn nhân sỹ đại phu.

Một lần Tử Cống hỏi Khổng Tử rằng: “Thưa thầy, con mạo muội xin thỉnh giáo thầy tại sao người quân tử quý ngọc mà lại coi nhẹ đá đẹp? Chẳng lẽ là do ngọc hiếm mà đá đẹp thì nhiều hay sao?”.

Khổng Tử trả lời:

“Không phải là ngọc hiếm mới tôn quý, đá đẹp nhiều mà coi nhẹ. Người quân tử xưa ví đức hạnh của mình với tính chất của ngọc, là vì:

Ngọc ôn hòa, ích lợi lại sáng bóng, giống như chữ ‘Nhân’ của người quân tử.

Ngọc mịn tinh tế mà lại rắn chắc, giống như trí tuệ người quân tử, tâm suy nghĩ chi tiết kỹ lưỡng mà xử sự chu đáo.

Khi ngọc bị va đập rồi vỡ, tuy cũng có góc cạnh nhưng không sắc bén, không làm tổn thương người, cũng giống như chữ ‘Nghĩa’ của người quân tử, chính trực cương nghị, nhưng lòng lại nhân ái, suy nghĩ cho hết thảy.

Khi đeo ngọc, giống như dáng vẻ sắp rơi, tượng trưng cho người quân tử khiêm hạ cung kính cẩn thận, có lễ nghi, có chừng mực.

Khi gõ vào ngọc sẽ phát ra những âm thanh cao trong trẻo, sau đó đột nhiên ngừng lại, tương tự như đức tính của âm nhạc.

Ngọc tuy có vết nhưng cũng không vì vậy mà che lấp mất ưu điểm, nên ngọc vẫn rất đẹp. Vết ngọc cũng hiển lộ dễ thấy, giống như chữ ‘Trung’ của người quân tử, không thiên lệch, không che đậy.

 

Ngoài ra màu sắc đẹp của ngọc thì ở phương diện nào cũng có thể nhìn thấy, giống như chữ ‘Tín’ của người quân tử, trong lòng và biểu hiện đều nhất trí, cho dù có để trong phòng tối thì cũng thành tín không lừa dối.

Ngọc lấp lánh sáng bóng như cầu vồng trắng, tương tự như khí trắng của Trời. Đây chính là tương xứng với Trời, tương ứng với Thiên Đạo.

Tinh thần của ngọc có thể thấy trong núi sông, như: ‘Ngọc ở vực sâu thì sông tỏa sáng, ngọc ở trong núi thì cỏ tốt tươi’. Nơi có ngọc đều được cảm hóa, giống như đức người quân tử, bao dung vạn vật, lợi ích khắp một phương.

Khi đi lại, tay cầm ngọc khuê ngọc chương chế tác từ ngọc, không cần mượn vật khác mà đã tự nhiên hợp với lễ, giống như đức người quân tử, không cần mượn ngoại vật để hiển thị, tự nhiên đức lưu phương.

Thiên hạ không ai không tôn quý ngọc đẹp, đó chính là sự hiển hiện của Đạo. Như Kinh Thi có nói: ‘Nhớ người quân tử, ôn hòa như ngọc’. Ta đang nhớ người quân tử xưa, phong thái người quân tử xưa như mỹ ngọc ôn hòa nhuận trạch vậy. Do đó người quân tử tôn quý ngọc, vì phẩm chất ngọc thể hiện Nhân, Trí, Nghĩa, Lễ, Trung, Tín, chính là đức người quân tử vậy”.

Bản dịch trên ĐKN

***