THÔNG BÁO

ẢO ẢNH ĐÊM BA MƯƠI - Truyện ký Nguyễn Bàng (Sài Gòn)

Đặng Xuân Xuyến Thứ Bảy, tháng 2 02, 2019 Leave a Comment

Tweet

ẢO ẢNH ĐÊM BA MƯƠI

*

(Tác giả Nguyễn Bàng)

Còn gần 4 tiếng đồng hồ nữa mới tới Giao thừa. Về già đã quen ngủ sớm, bèn bảo đứa cháu gái:

- 11 giờ hơn thì gọi ông dậy để cúng Giao thừa, cháu nhé!

Rồi vào giường nằm ngủ.

Nhưng kỳ lạ quá, vừa ngả lưng bỗng thấy ngập tràn trước mắt một biển rực rỡ ánh vàng lấp lánh. Vội ngồi dậy thì thấy ngay trên bức tường sát bên giường toàn một màu vàng bèn lấy tay sờ thử xem là ánh sáng hay là gì thì thấy bàn tay chạm vào mấy thoi vàng ram ráp và gan bàn tay mát rượi. Mở to mắt ra nhìn thì chao ôi, mảng tường ghép toàn những thoi vàng thật. Nhìn sang mấy bức tường bên cạnh thì cũng thấy bức nào bức ấy xếp kín vàng thoi từ chân tường lên đến trần nhà. Ý định đi ngủ sớm bỗng tan biến hết, vội đứng dậy đi tới bàn đọc sách để ngồi ngắm mấy bức tường vàng thì kỳ lạ chưa, trên bàn, dưới gầm bàn và cả khu nền nhà quanh bàn đầy ắp những tiền, cả tiền kim loại lẫn tiền giấy, đủ loại từ tiền xu xỏ lỗ thời vua chúa đến tiền Việt Nam đồng thời nay và có đủ mặt các ngoại tệ mạnh như Đô la Mỹ, Bảng Anh, Euro…Vậy là mình đang ở trong một căn phòng đầy tiền và vàng. Lòng dạ lâng lâng sung sướng có cảm giác như vừa tìm ra được câu thần chú “Vừng ơi, mở ra” và Vừng đã đem đến cho mình một kho báu đầy ắp.

Lòng tự hỏi lòng, phải chăng mình một đời ăn lành ở hiền nên về cuối đời, Trời đã cho Vừng biến căn phòng này thành kho báu?

Không phải là kẻ tham phú phụ bần, nên thấy mình bỗng chốc trở thành một Ali Baba giàu có thì vụt nhớ lại ngay những năm nghèo hèn cay đắng.

Hồi học ở Hà Nôi, có lần xem cuốn phim “Le salaire de la peur” của Pháp. Thời ấy chưa có kiểu thuyết minh lại càng không có mốt lồng tiếng ngô ngọng như bây giờ mà chỉ có phụ đề chữ Việt đòi hỏi người xem phim phải nhanh mắt thính tai thì mới nắm bắt được câu chuyện. Le salaire de la peur mà người ta dịch ra là Đồng lương khủng khiếp kể về một chàng trai vì muốn có tiền để cứu đói cho gia đình và đến được với cô gái chàng yêu đã không ngại ngần nhận chở một chuyến xe chứa đầy chất dễ nổ qua một chặng đường dài đầy nguy hiểm, khi suối sâu, đèo cao, khi đầm lâỳ rừng rậm, lũng hoang, khi mư to gió lớn, khi cướp đường, thổ phỉ… Trải bao ngày đói khát, hiểm nguy, nhiều phen tính mạng nghìn cân treo sợi tóc, chàng đã cầm được đồng lương khủng khiếp nhưng rồi cũng không với được những ước mong...

Mấy năm sau khi xem cuốn phim đó, bước vào đường đời kiếm sống, mình khi ở trung du, khi lên miền núi rồi về miền xuôi và xuống vùng biển. Hàng tháng có lương, không phải là đồng lương khủng khiếp nhưng đúng là đồng lương mạt hạng. 36 đồng +10% phụ cấp đắt đỏ là 39 đồng 6 hào cả thảy, tính ra gạo theo giá nhà nước chưa đầy 8 yến. Đã vậy lại không dễ gì được tăng lương. Dăm năm mới có một đợt tăng lương nhưng chỉ những người qua bình bầu xét duyệt mới được khiến mình mười lăm năm, ba lần bị loại vì lập trường tư tưởng chính trị bị lãnh đạo phê là lệch lạc, điển hình nhất là câu phát biểu trong một cuộc học tập chính trị: “Thời nào thì người nông dân và anh lính cũng khổ cực nhất”. Lệch lạc quá! Không thấy vai trò Công - nông - binh trong tư tưởng Hồ Chí Minh à?  Không thấy Bác Hồ vĩ đại thể hiện rõ trong Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt,…một mục tiêu dựng ra Chính phủ công nông binh để thể hiện rõ khát vọng giành độc lập, tự do của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng à? Thật đáng xấu hổ vì không bằng các cháu bé ở các nhà trẻ và mẫu giáo ngày nào cũng được các cô bắt nhịp say sưa hát vang bài hát của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước: “Em yêu công nông binh, công nông binh, công nông binh”!

Mười lăm năm không được xét duyệt tăng lương để trả giá cho sự lệch lạc ấy.

Khi còn độc thân, 18 đồng cơm tập thể, 6 đồng thuê nhà và điện nước chung với anh bạn, 6 đồng ăn điểm tâm, khi gói xôi ngô, khi cái bánh mỳ, năm thì mười hoạ mới dám ghé vào hàng phở vì phở là một món ăn xa xỉ thời bao cấp. Trong nhiều gia đình, người ta chỉ bỏ tiền ra mua phở khi có ai đó bị ốm nặng; một vài nhà ngại nấu nướng, mua một bát phở về trộn vào mấy bát cơm nguội chia cho trẻ ăn sáng để đi học. Mình chỉ mấy khoản chi tiêu không thể thiếu đó, vị chi đã chẵn ba chục. Còn 9 đồng 6 hào phải lo trăm thứ bà rằn như cắt tóc, vá xe, vá quần áo rách…, và mua theo tem phiếu mấy thứ như mấy tập giấy văn phòng phẩm, cục xà phòng, bao diêm, gói chè, lạng đường ...

Tuy vậy cũng không đói ăn cho lắm nhưng mà rất đói sách. Sách vở hồi đó tuy khan hiếm nhưng không thể ngăn được sự ham đọc sách của những trẻ em huống hồ là một thầy giáo. Sách về Lê nin, Bác Hồ, các anh hùng, liệt sĩ rất nhiều nhưng sách nghiên cứu, văn học thì rất hiếm. Phải nói là sách không đắt, thậm chí còn khá rẻ, đặc biệt là sách của Liên Xô in bằng tiếng Nga. như cuốn Thép đã tôi thế đấy, cả bộ 2 cuốn giá chỉ khoảng 2 đồng. Nhưng mấy ai biết tiếng Nga để đọc! Cũng nó, dịch và in ở Việt Nam thì giá bán gấp ba bốn lần nhưng dẫu đắt thế cũng không dễ gì mua được vì nó chỉ bán cho những ai có giấy giới thiệu, có phiếu mua sách bằng không thích thì  phải mua chui giá gấp năm bẩy lần. Do vậy, trên ngăn sách của một thầy giáo trơn, chỉ thấy xếp đầy các chồng giáo án nhiều năm và các tập bài làm chưa chấm cho học sinh cùng mấy quyển sách giáo khoa mà khó nhìn thấy những cuốn sách thơ văn, nghiên cứu.

Qua bĩ vận, khi được tăng lương lần đầu thì cũng là khi nước nhà vừa thống nhất. Giờ không còn độc thân mà là một gia đình hai vợ chồng với bốn đứa con, gộp cả lương chồng và lương vợ vào được 98 đồng, hơn hai tạ gạo mậu dịch; cộng 10% phụ cấp đắt đỏ là 107 đồng 8 hào. Trời Phật ơi, sao không thêm 2 hào nữa, chỉ 2 hào thôi chứ không phải là 2 đồng để được chẵn 108 đồng ứng với 108 hạt trong chuỗi tràng hạt kỳ diệu giúp cho con người vứt bỏ đi mọi điều suy nghĩ tán loạn, hắc tà?! Oán Trời Phật thế thôi chứ không đủ 108 hạt trong chuỗi tràng hạt diệu kỳ, vợ chồng vẫn phải ôm nhau bơi trong cái bể sống, kiếm từng con tép, nhặt từng sợi mỳ, cất từng hạt bo bo để nuôi 4 đứa con sao được như lời chúc bạn của cụ Nghè Nguyễn Quý Tân xưa:

Mong cho chóng lớn mà ăn cướp…

Cướp lấy khôi nguyên kẻo nữa hoài

Thời đại không còn khôi nguyên. Nhưng con cái vẫn cần phải có mảnh bằng đại học để được làm cán bộ nhà nước. 

Thế mà, hôm nay mình đã có trong nhà một kho báu đầy tiền và vàng rồi.

Trong tay đã sẵn đồng tiền, dẫu không phải là kẻ chạy theo đời sống vật dục, nhưng giờ tiền vàng chói loá khắp nhà thế kia cũng phải tính tiêu pha sao cho thoả những ngày phải chi ly từng xu từng hào chứ! Bèn lặng im bóp óc cho ra các cách tiêu tiền:

Làm như câu thơ Truyện kiều:

 “Trong tay đã sẵn đồng tiền/

Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì”.

Đồng tiền có sức mạnh to lớn có thể làm đảo ngược được công lí: phải thành trái, trái thành phải. Nhưng mình một đời không quyền lực, không thù ghét ai, không tham lam, mà dẫu có muốn tham cũng không được vì biết tham cái gì, tham ở đâu và tham của ai cơ chứ, thì đổi trắng thay đen cái gì, đổi trắng thay đen với ai và để làm gì?

Vậy thì ăn chơi cho đã phần đời về cuối. Hãy tiêu tiền theo kiểu:

 “Thúc Sinh quen thói bốc rời

Trăm nghìn đổ một trận cười như không”.

Không, nghìn lần không! Chẳng phải vì tuổi già, sức kiệt cắt gân đầu gối không còn thấy máu mà vì cả đời chỉ biết có cơm nhà giường nhà, không hề biết chuyện nguyệt nọ hoa kia chứ nói gì đến chuyện “trăm nghìn đổ một trận cười như không”.

Không ăn chơi thì  ăn nhậu cho sướng cái miệng?

Cũng ngàn lần không! Vì giờ đây hai vợ chồng chia nhau 1 bát phở thì hơi thiếu nhưng mỗi người 1 bát thì lại quá thừa; cơm chỉ ăn được mỗi bữa 1 lưng, rượu Tây rượu Tàu không biết uống mà chỉ tam bôi tửu theo lời dạy của cụ Hải Thượng Lãn Ông “Bán dạ tam bôi tửu”, rượu uống vào lúc nửa đêm cho yên cái thận để ngủ cho ngon. Đến nửa đêm rồi thì chỉ 3 bôi, ba chén hạt mít là đủ, ít quá thì không dẫn được thuốc, mà nhiều quá thì hại cho cái gan. Vâng, chỉ có thế. Vả lại “Trẻ sợ ma già sợ chết”, ăn nhậu thời nay chết như chơi vì thức ăn được chế biến từ thịt cá ôi bẩn và thực phẩm chứa đầy hoá chất độc hại…

A, nghĩ ra rồi: Phải có cái nhà mới.

Người xưa ai cũng mơ ước phải toàn vẹn cái câu “tậu trâu, cưới vợ, làm nhà” mới được coi là người đàn ông trưởng thành. Mình đã mua được xe đạp, đã cưới được vợ. Nhưng còn cái nhà thì gần một đời, mình khi ở nhà thuê, khi ở nhà cơ quan sắp xếp; nay trời đã xế chiều mới mua được một căn nhà cấp 4 chật hẹp trong con ngõ nhỏ. Những ngày Tết nhất và giỗ chạp, đông đủ con cháu có vài ba mâm cơm cũng phải mâm ăn trước mâm ăn sau. Nghỉ hưu rồi không cần lạc nghiệp nhưng vẫn cần an cư cho bõ một đời nhà cửa như thế.

Đúng, phải có ngay một ngôi nhà mới, tất nhiên là nhà cao cửa rộng và đẹp hoành tráng. Vậy sẽ làm nhà kiểu nhà gì?

Sẽ không thèm kiểu nhà biệt thự song lập, cái nào cũng như cái nào giống lợn đất nung trăm ngàn con như một. Cũng không thèm kiểu biệt thự khủng xa hoa nhưng lố lăng của các đại gia đương thời vì lai căng đủ kiểu Tây Tàu, Ấn Độ. Mà cũng chẳng cần biệt phủ xa hoa lộng lẫy vài nghìn mét giống các quan chức quyền thế thời nay. Biệt phủ chỉ tổ cho người đời nhòm ngó vào rồi  nổi sóng phản ứng và chửi rủa.

Mà mình sẽ xây một cung điện huyền ảo như trong Nghìn lẻ một đêm. Không như Ala Đanh phải có cây đèn thần mới có thể biến mọi ước mơ thành hiện thực. Mình đang tiền vàng chất đống đầy nhà kia, sẽ gọi thợ từ Trung Đông sang xây dựng, tuyển toàn các thợ có trình độ điêu luyện của thợ thủ công Ba Tư.  Các bức tường, mái vòm của cung điện phải được khảm bằng nhiều loại đá quý. Các mẫu hoa văn phải có vẻ đẹp hoàng kim như trong thiên truyện cổ. Các lối đi sẽ đầy kỳ hoa dị cảnh. Cây trồng quanh lâu đài sẽ không phải là những cây bọn đại gia hãnh tiến đang đua nhau trồng như cọ, lộc vừng, trúc chỉ vàng…mà phải là các cây lâu niên quý hiếm nhất thế giới. có cả nghìn năm tuổi như cây ô liu được nhắc đến nhiều trong các tác phẩm văn học phương Tây.

Đồ đạc trong cung, muốn gì có đó. Nhưng trước hết phải chú ý tới cái giường vừa để cho sang trọng vừa để nằm cho ấm êm những năm tuổi già. Nghĩ đến đây, thương cụ Nguyễn Du quá, lúc ốm đau, người nhà phải lấy những cuốn sách giấy bản ra lót làm đệm cho cụ nằm để đỡ đau nhức xương cốt.

Sẽ không thèm sắm cái giường 7 tỷ của công tử Bạc Liêu thời xưa hay cái giường 6 tỷ ầm ĩ thú chơi ngông của một đại gia nọ. Mà sẽ đặt hẳn một loạt giường kỳ thú nhất trên thế gian này để tuỳ mùa tuỳ thích mà nằm: Tạm kể, hoặc một cái giường cho cảm giác tuyệt vời như đang lạc vào dãy ngân hà với những vì sao lấp lánh ban đêm, hoặc một cái giường để khi thức giấc có cảm giác sẽ xuống ngay hồ bơi mát rượi sáng ngày hè hay một cái giường tuyệt đẹp được trang trí như một khu rừng để có cảm giác như đang sống cùng công chúa Hằng Nga…

Sau cái giường là cái xe hơi cũng phải có ngay. Nhưng chơi những chiếc xe hiện đại nhất thời nay như Mercedes E-Class, Tesla Model S, BMW 5-Series …hoặc Vinfast của anh Vượng vừa trưng bày đình đám ở Paris  như các đại gia bây giờ đang mơ ước thì khác gì phượng hoàng đi theo đàn gà. Phải là một cái xe hiểm độc nhất. Đúng thế, sẽ mua bằng được chiếc xe chạy bằng hơi nước cổ nhất thế giới vẫn còn hoạt động được. Thiên hạ chẳng đang nôn nao đua chơi xe đạp cổ, xe máy cổ, ô tô cổ đó sao. Nghe nói tại cuộc bán đấu giá ở Mỹ, chiếc xe đó đã được bán với giá 4,6 triệu USD.  Bán rồi thì ta sẽ tung tiền vàng ra mua lại với giá cao hơn là được chứ gì. Rồi ta sẽ thuê một người nước ngoài điều khiển nó.

Hãy thế đã. Các thức khác, cần gì  mua nấy. Có tiền mua tiên cũng được, khỏi cần nghĩ trước cho mệt óc!

Đang toan gửi email tới các nơi cần thuê mướn hay đặt hàng thì tiếng chó nhà hàng xóm sủa vang làm giật mình tỉnh giấc và thấy mình vẫn đang nằm trên giường. Vội ngước nhìn lên mảng tường trước mặt thì cuốn lịch treo của Kho bạc Nhà nước Việt Nam đập ngay vào mắt với cả một trang in đủ hình các loại tiền nom như tiền thật. Quay lại phía sau thì bìa cuốn lịch bloc của một ngân hàng lớn chói chang hình ảnh một ông già mũ cao râu dài đẹp như tiên ông với 4 đứa trẻ tóc trái đào đẹp như tiên đồng đang hoan hỉ bên cả một đống cơ man những thoi vàng sáng choé.

Thì ra vừa ngủ chập chờn trong ánh sáng tiền và vàng của hai cuốn lịch mà cô học trò cũ làm ở ngân hàng mới biếu tặng.

Một giấc mơ vừa có dáng dấp như một giấc mộng ở xứ Anh Quốc bên Tây hồi thế kỷ 16 vừa có chất của giấc mộng Nam Kha trong truyện xưa bên Tàu.

Trong vở kịch Tây "Giấc mộng đêm hè", Sêch-xpia đã trộn lẫn thực và ảo, trữ tình và hài hước, cao cả và kệch cỡm, nghiêm túc và buồn cười. Thì mình cũng gần như thế, tưởng đời là mộng, biến mộng thành đời, chẳng là hài hước kệch cỡm đó sao.

Trong giấc mộng Tàu, Thuần Vu Phần đời nhà Đường nằm mộng được vua gả công chúa, cho làm phò mã và đưa ra quận Nam Kha làm quan Thái thú, cai trị cả một vùng rộng lớn. Cuộc sống đang phú quý vương giả mấy ai thì nhà vua nghi kỵThuần đã đầu hàng giặc, nên tước hết phẩm hàm, đuổi về làm thường dân. Thuần tủi nhục, lo sợ, khóc lóc bi thương...Và tỉnh dậy, thấy mình nằm dưới gốc cây hòe, trên đầu một nhành cây hòe chĩa về phía nam...Thật đúng là:

Giấc Nam Kha khéo bất bình

Bừng con mắt dậy thấy mình tay không

Mình nhìn hai quyển lịch của Kho bạc nhà nước và Ngân hàng treo trong phòng tưởng như đã có kho báu trong nhà, chập chờn với tay tới bao điều toan tính hưởng tột đỉnh giàu sang phú quý. Giờ tỉnh dậy, mặc dù tất cả những ảo ảnh phù hoa tan biến hết nhưng đâu có tay không như Thuần Vu Phần mà vẫn còn đó 2 cuốn lịch mới phải hơn 300 ngày nữa mới hết.

Ngồi lên cho tỉnh ngủ và bất chợt nghĩ, nếu cung điện nguy nga huyền diệu, tiền vàng đầy đống, giường màn kỳ thú, xe cổ độc đắt nhất thế giới kia là thật của mình thì chắc gì đã được sống yên thân tuổi già. Rất có thể sẽ bị điều tra tham nhũng hoặc rửa tiền cho bọn tham quan. Mà tham nhũng thì bị gọi là là ruồi là hổ như ở bên Tàu hay là sâu là chuột như ở bên Ta. Đáng sợ hơn là người đời còn gọi bọn tham nhũng là giặc nội xâm, nguy hiểm hơn cả ngàn lần giặc ngoại xâm nữa chứ!

Nhưng thật may sao, đó chỉ là ảo ảnh đêm ba mươi. Nghĩ thế, yên lòng trong một hơi thở nhẹ.

Vừa hay tiếng đứa cháu gái gọi:

- Ông ơi, sắp Giao thừa rồi đấy!

Lên tiếng trả lời cháu rồi bước ra ngoài sân và thấy một đàn kiến đang lầm lũi nối đuôi nhau một hàng dài giữa đêm tối. Chúng ngửi thấy mùi thịt thà, bánh kẹo và hoa quả trên mâm cúng Giao thừa nên rủ nhau đi kiếm ăn hay chúng cũng đang chuẩn bị đón Giao thừa? Bất giác thấy lòng bật lên một cảm xúc:

Mình như lũ kiến trong sân

Giàu sang phù thế một lần thế thôi!

          

Mời thư giãn với nhạc phẩm EM ĐI XEM HỘI TRĂNG RẰM

của Nguyễn Nghi, qua tiếng hát Như Quỳnh:

           

*

Sài Gòn, ngày cuối năm Mậu Tuất

NGUYỄN BÀNG                                                

Địa chỉ: Thành phố Sài Gòn

Email: bnguyen37@gmail.com

ẢO ẢNH ĐÊM BA MƯƠI

         Còn gần 4 tiếng đồng hồ nữa mới tới Giao thừa. Về già đã quen ngủ sớm, bèn bảo đứa cháu gái:

- 11 giờ hơn thì gọi ông dậy để cúng Giao thừa, cháu nhé!

         Rồi vào giường nằm ngủ.

         Nhưng kỳ lạ quá, vừa ngả lưng bỗng thấy ngập tràn trước mắt một biển rực rỡ ánh vàng lấp lánh. Vội ngồi dậy thì thấy ngay trên bức tường sát bên giường toàn một màu vàng bèn lấy tay sờ thử xem là ánh sáng hay là gì thì thấy bàn tay chạm vào mấy thoi vàng ram ráp và gan bàn tay mát rượi. Mở to mắt ra nhìn thì chao ôi, mảng tường ghép toàn những thoi vàng thật. Nhìn sang mấy bức tường bên cạnh thì cũng thấy bức nào bức ấy xếp kín vàng thoi từ chân tường lên đến trần nhà. Ý định đi ngủ sớm bỗng tan biến hết, vội đứng dậy đi tới bàn đọc sách để ngồi ngắm mấy bức tường vàng thì kỳ lạ chưa, trên bàn, dưới gầm bàn và cả khu nền nhà quanh bàn đầy ắp những tiền, cả tiền kim loại lẫn tiền giấy, đủ loại từ tiền xu xỏ lỗ thời vua chúa đến tiền Việt Nam đồng thời nay và có đủ mặt các ngoại tệ mạnh như Đô la Mỹ, Bảng Anh, Euro…Vậy là mình đang ở trong một căn phòng đầy tiền và vàng. Lòng dạ lâng lâng sung sướng có cảm giác như vừa tìm ra được câu thần chú “ Vừng ơi, mở ra” và Vừng đã đem đến cho mình một kho báu đầy ắp.

         Lòng tự hỏi lòng, phải chăng mình một đời ăn lành ở hiền nên về cuối đời, Trời đã cho Vừng biến căn phòng này thành kho báu?

         Không phải là kẻ tham phú phụ bần, nên thấy mình bỗng chốc trở thành một Ali Baba giàu có thì vụt nhớ lại ngay những năm nghèo hèn cay đắng.

         Hồi học ở Hà Nôi, có lần xem cuốn phim “ Le salaire de la peur” của Pháp. Thời ấy chưa có kiểu thuyết minh lại càng không có mốt lồng tiếng ngô ngọng như bây giờ mà chỉ có phụ đề chữ Việt đòi hỏi người xem phim phải nhanh mắt thính tai thì mới nắm bắt được câu chuyện. Le salaire de la peur mà người ta dịch ra là Đồng lương khủng khiếp kể về một chàng trai vì muốn có tiền để cứu đói cho gia đình và đến được với cô gái chàng yêu đã không ngại ngần nhận chở một chuyến xe chứa đầy chất dễ nổ qua một chặng đường dài đầy nguy hiểm, khi suối sâu, đèo cao, khi đầm lâỳ rừng rậm, lũng hoang, khi mư to gió lớn, khi cướp đường, thổ phỉ… Trải bao ngày đói khát, hiểm nguy, nhiều phen tính mạng nghìn cân treo sợi tóc, chàng đã cầm được đồng lương khủng khiếp nhưng rồi cũng không với được những ước mong...

         Mấy năm sau khi xem cuốn phim đó, bước vào đường đời kiếm sống, mình khi ở trung du, khi lên miền núi rồi về miền xuôi và xuống vùng biển. Hàng tháng có lương, không phải là đồng lương khủng khiếp nhưng đúng là đồng lương mạt hạng. 36 đồng +10% phụ cấp đắt đỏ là 39 đồng 6 hào cả thảy, tính ra gạo theo giá nhà nước chưa đầy 8 yến. Đã vậy lại không dễ gì được tăng lương. Dăm năm mới có một đợt tăng lương nhưng chỉ những người qua bình bầu xét duyệt mới được khiến mình mười lăm năm, ba lần bị loại vì lập trường tư tưởng chính trị bị lãnh đạo phê là lệch lạc, điển hình nhất là câu phát biểu trong một cuộc học tập chính trị: “Thời nào thì người nông dân và anh lính cũng khổ cực nhất”. Lệch lạc quá ! Không thấy vai trò Công – nông – binh trong tư tưởng Hồ Chí Minh à?  Không thấy Bác Hồ vĩ đại thể hiện rõ trong Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt,…một mục tiêu dựng ra Chính phủ công nông binh để thể hiện rõ khát vọng giành độc lập, tự do của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng à? Thật đáng xấu hổ vì không bằng các cháu bé ở các nhà trẻ và mẫu giáo ngày nào cũng được các cô bắt nhịp say sưa hát vang bài hát của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước:“ Em yêu công nông binh, công nông binh, công nông binh”!

         Mười lăm năm không được xét duyệt tăng lương để trả giá cho sự lệch lạc ấy.

         Khi còn độc thân, 18 đồng cơm tập thể, 6 đồng thuê nhà và điện nước chung với anh bạn, 6 đồng ăn điểm tâm, khi gói xôi ngô, khi cái bánh mỳ, năm thì mười hoạ mới dám ghé vào hàng phở vì phở là một món ăn xa xỉ thời bao cấp. Trong nhiều gia đình, người ta chỉ bỏ tiền ra mua phở khi có ai đó bị ốm nặng; một vài nhà ngại nấu nướng, mua một bát phở về trộn vào mấy bát cơm nguội chia cho trẻ ăn sáng để đi học. Mình chỉ mấy khoản chi tiêu không thể thiếu đó, vị chi đã chẵn ba chục. Còn 9 đồng 6 hào phải lo trăm thứ bà rằn như cắt tóc, vá xe, vá quần áo rách…, và mua theo tem phiếu mấy thứ như mấy tập giấy văn phòng phẩm, cục xà phòng, bao diêm, gói chè, lạng đường ...

         Tuy vậy cũng không đói ăn cho lắm nhưng mà rất đói sách. Sách vở hồi đó tuy khan hiếm nhưng không thể ngăn được sự ham đọc sách của những trẻ em huống hồ là một thầy giáo. Sách về Lê nin, Bác Hồ, các anh hùng, liệt sĩ rất nhiều nhưng sách nghiên cứu, văn học thì rất hiếm. Phải nói là sách không đắt, thậm chí còn khá rẻ, đặc biệt là sách của Liên Xô in bằng tiếng Nga. như cuốn Thép đã tôi thế đấy, cả bộ 2 cuốn giá chỉ khoảng 2 đồng. Nhưng mấy ai biết tiếng Nga để đọc! Cũng nó, dịch và in ở Việt Nam thì giá bán gấp ba bốn lần nhưng dẫu đắt thế cũng không dễ gì mua được vì nó chỉ bán cho những ai có giấy giới thiệu, có phiếu mua sách bằng không thích thì  phải mua chui giá gấp năm bẩy lần. Do vậy, trên ngăn sách của một thầy giáo trơn, chỉ thấy xếp đầy các chồng giáo án nhiều năm và các tập bài làm chưa chấm cho học sinh cùng mấy quyển sách giáo khoa mà khó nhìn thấy những cuốn sách thơ văn, nghiên cứu.

         Qua bĩ vận, khi được tăng lương lần đầu thì cũng là khi nước nhà vừa thống nhất. Giờ không còn độc thân mà là một gia đình hai vợ chồng với bốn đứa con, gộp cả lương chồng và lương vợ vào được 98 đồng, hơn hai tạ gạo mậu dịch; cộng 10% phụ cấp đắt đỏ là 107 đồng 8 hào. Trời Phật ơi, sao không thêm 2 hào nữa, chỉ 2 hào thôi chứ không phải là 2 đồng để được chẵn 108 đồng ứng với 108 hạt trong chuỗi tràng hạt kỳ diệu giúp cho con người vứt bỏ đi mọi điều suy nghĩ tán loạn, hắc tà?! Oán Trời Phật thế thôi chứ không đủ 108 hạt trong chuỗi tràng hạt diệu kỳ, vợ chồng vẫn phải ôm nhau bơi trong cái bể sống, kiếm từng con tép, nhặt từng sợi mỳ, cất từng hạt bo bo để nuôi 4 đứa con sao được như lời chúc bạn của cụ Nghè Nguyễn QuýTân xưa:

         Mong cho chóng lớn mà ăn cướp…

         Cướp lấy khôi nguyên kẻo nữa hoài

         Thời đại không còn khôi nguyên. Nhưng con cái vẫn cần phải có mảnh bằng đại học để được làm cán bộ nhà nước. 

         Thế mà, hôm nay mình đã có trong nhà một kho báu đầy tiền và vàng rồi.

         Trong tay đã sẵn đồng tiền, dẫu không phải là kẻ chạy theo đời sống vật dục, nhưng giờ tiền vàng chói loá khắp nhà thế kia cũng phải tính tiêu pha sao cho thoả những ngày phải chi ly từng xu từng hào chứ! Bèn lặng im bóp óc cho ra các cách tiêu tiền:

         Làm như câu thơ Truyện kiều:

         “Trong tay đã sẵn đồng tiền/

         Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì”.

         Đồng tiền có sức mạnh to lớn có thể làm đảo ngược được công lí: phải thành trái, trái thành phải. Nhưng mình một đời không quyền lực, không thù ghét ai, không tham lam, mà dẫu có muốn tham cũng không được vì biết tham cái gì, tham ở đâu và tham của ai cơ chứ, thì đổi trắng thay đen cái gì, đổi trắng thay đen với ai và để làm gì?

         Vậy thì ăn chơi cho đã phần đời về cuối. Hãy tiêu tiền theo kiểu:

         “Thúc Sinh quen thói bốc rời

         Trăm nghìn đổ một trận cười như không”.

         Không, nghìn lần không! Chẳng phải vì tuổi già, sức kiệt cắt gân đầu gối không còn thấy máu mà vì cả đời chỉ biết có cơm nhà giường nhà, không hề biết chuyện nguyệt nọ hoa kia chứ nói gì đến chuyện “trăm nghìn đổ một trận cười như không”.

         Không ăn chơi thì  ăn nhậu cho sướng cái miệng?

         Cũng ngàn lần không! Vì giờ đây hai vợ chồng chia nhau 1 bát phở thì hơi thiếu nhưng mỗi người 1 bát thì lại quá thừa; cơm chỉ ăn được mỗi bữa 1 lưng, rượu Tây rượu Tàu không biết uống mà chỉ tam bôi tửu theo lời dạy của cụ Hải Thượng Lãn Ông “Bán dạ tam bôi tửu”, rượu uống vào lúc nửa đêm cho yên cái thận để ngủ cho ngon. Đến nửa đêm rồi thì chỉ 3 bôi, ba chén hạt mít là đủ, ít quá thì không dẫn được thuốc, mà nhiều quá thì hại cho cái gan. Vâng, chỉ có thế. Vả lại “Trẻ sợ ma già sợ chết”, ăn nhậu thời nay chết như chơi vì thức ăn được chế biến từ thịt cá ôi bẩn và thực phẩm chứa đầy hoá chất độc hại…

         A, nghĩ ra rồi: Phải có cái nhà mới.

         Người xưa ai cũng mơ ước phải toàn vẹn cái câu “tậu trâu, cưới vợ, làm nhà” mới được coi là người đàn ông trưởng thành. Mình đã mua được xe đạp, đã cưới được vợ. Nhưng còn cái nhà thì gần một đời, mình khi ở nhà thuê, khi ở nhà cơ quan sắp xếp; nay trời đã xế chiều mới mua được một căn nhà cấp 4 chật hẹp trong con ngõ nhỏ. Những ngày Tết nhất và giỗ chạp, đông đủ con cháu có vài ba mâm cơm cũng phải mâm ăn trước mâm ăn sau. Nghỉ hưu rồi không cần lạc nghiệp nhưng vẫn cần an cư cho bõ một đời nhà cửa như thế.

         Đúng, phải có ngay một ngôi nhà mới, tất nhiên là nhà cao cửa rộng và đẹp hoành tráng. Vậy sẽ làm nhà kiểu nhà gì?

         Sẽ không thèm kiểu nhà biệt thự song lập, cái nào cũng như cái nào giống lợn đất nung trăm ngàn con như một. Cũng không thèm kiểu biệt thự khủng xa hoa nhưng lố lăng của các đại gia đương thời vì lai căng đủ kiểu Tây Tàu, Ấn Độ. Mà cũng chẳng cần biệt phủ xa hoa lộng lẫy vài nghìn mét giống các quan chức quyền thế thời nay. Biệt phủ chỉ tổ cho người đời nhòm ngó vào rồi  nổi sóng phản ứng và chửi rủa.

         Mà mình sẽ xây một cung điện huyền ảo như trong Nghìn lẻ một đêm. Không như Ala Đanh phải có cây đèn thần mới có thể biến mọi ước mơ thành hiện thực. Mình đang tiền vàng chất đống đầy nhà kia, sẽ gọi thợ từ Trung Đông sang xây dựng, tuyển toàn các thợ có trình độ điêu luyện của thợ thủ công Ba Tư.  Các bức tường, mái vòm của cung điện phải được khảm bằng nhiều loại đá quý. Các mẫu hoa văn phải có vẻ đẹp hoàng kim như trong thiên truyện cổ. Các lối đi sẽ đầy kỳ hoa dị cảnh. Cây trồng quanh lâu đài sẽ không phải là những cây bọn đại gia hãnh tiến đang đua nhau trồng như cọ, lộc vừng, trúc chỉ vàng…mà phải là các cây lâu niên quý hiếm nhất thế giới. có cả nghìn năm tuổi như cây ô liu được nhắc đến nhiều trong các tác phẩm văn học phương Tây.

         Đồ đạc trong cung, muốn gì có đó. Nhưng trước hết phải chú ý tới cái giường vừa để cho sang trọng vừa để nằm cho ấm êm những năm tuổi già. Nghĩ đến đây, thương cụ Nguyễn Du quá, lúc ốm đau, người nhà phải lấy những cuốn sách giấy bản ra lót làm đệm cho cụ nằm để đỡ đau nhức xương cốt.

         Sẽ không thèm sắm cái giường 7 tỷ của công tử Bạc Liêu thời xưa hay cái giường 6 tỷ ầm ĩ thú chơi ngông của một đại gia nọ. Mà sẽ đặt hẳn một loạt giường kỳ thú nhất trên thế gian này để tuỳ mùa tuỳ thích mà nằm: Tạm kể, hoặc một cái giường cho cảm giác tuyệt vời như đang lạc vào dãy ngân hà với những vì sao lấp lánh ban đêm, hoặc một cái giường để khi thức giấc có cảm giác sẽ xuống ngay hồ bơi mát rượi sáng ngày hè hay một cái giường tuyệt đẹp được trang trí như một khu rừng để có cảm giác như đang sống cùng công chúa Hằng Nga…

         Sau cái giường là cái xe hơi cũng phải có ngay. Nhưng chơi những chiếc xe hiện đại nhất thời nay như Mercedes E-Class, Tesla Model S, BMW 5-Series …hoặc Vinfast của anh Vượng vừa trưng bày đình đám ở Paris  như các đại gia bây giờ đang mơ ước thì khác gì phượng hoàng đi theo đàn gà. Phải là một cái xe hiểm độc nhất. Đúng thế, sẽ mua bằng được chiếc xe chạy bằng hơi nước cổ nhất thế giới vẫn còn hoạt động được. Thiên hạ chẳng đang nôn nao đua chơi xe đạp cổ, xe máy cổ, ô tô cổ đó sao. Nghe nói tại cuộc bán đấu giá ở Mỹ, chiếc xe đó đã được bán với giá 4,6 triệu USD.  Bán rồi thì ta sẽ tung tiền vàng ra mua lại với giá cao hơn là được chứ gì. Rồi ta sẽ thuê một người nước ngoài điều khiển nó.

         Hãy thế đã. Các thức khác, cần gì  mua nấy. Có tiền mua tiên cũng được, khỏi cần nghĩ trước cho mệt óc!

         Đang toan gửi email tới các nơi cần thuê mướn hay đặt hàng thì tiếng chó nhà hàng xóm sủa vang làm giật mình tỉnh giấc và thấy mình vẫn đang nằm trên giường. Vội ngước nhìn lên mảng tường trước mặt thì cuốn lịch treo của Kho bạc Nhà nước Việt Nam đập ngay vào mắt với cả một trang in đủ hình các loại tiền nom như tiền thật. Quay lại phía sau thì bìa cuốn lịch bloc của một ngân hàng lớn chói chang hình ảnh một ông già mũ cao râu dài đẹp như tiên ông với 4 đứa trẻ tóc trái đào đẹp như tiên đồng đang hoan hỉ bên cả một đống cơ man những thoi vàng sáng choé.

         Thì ra vừa ngủ chập chờn trong ánh sáng tiền và vàng của hai cuốn lịch mà cô học trò cũ làm ở ngân hàng mới biếu tặng.

         Một giấc mơ vừa có dáng dấp như như "Giấc mộng đêm hè" hồi thế kỷ 16 của cụ Sếchxpia ở xứ Anh Quốc bên Tây vừa có chất giấc mộng Nam Kha của anh chàng Thuần Vu Phần bên Tàu xa xưa.

         Trong vở kịch Tây, Sêchxpia đã trộn lẫn thực và ảo, trữ tình và hài hước, cao cả và kệch cỡm, nghiêm túc và buồn cười. Thì mình cũng gần như thế, tưởng đời là mộng, biến mộng thành đời, chẳng là hài hước kệch cỡm đó sao.

         Trong giấc mộng Tàu, Thuần Vu Phần đời nhà Đường nằm mộng được vua gả công chúa, cho làm phò mã và đưa ra quận Nam Kha làm quan Thái thú, cai trị cả một vùng rộng lớn. Cuộc sống đang phú quý vương giả mấy ai thì nhà vua nghi kỵThuần đã đầu hàng giặc, nên tước hết phẩm hàm, đuổi về làm thường dân. Thuần tủi nhục, lo sợ, khóc lóc bi thương...Và tỉnh dậy, thấy mình nằm dưới gốc cây hòe, trên đầu một nhành cây hòe chĩa về phía nam...Thật đúng là:

         Giấc Nam Kha khéo bất bình

         Bừng con mắt dậy thấy mình tay không

         Mình nhìn hai quyển lịch của Kho bạc nhà nước và Ngân hàng lớn tưởng như đã có kho báu trong nhà, chập chờn với tay tới bao điều toan tính hưởng tột đỉnh giàu sang phú quý, giờ tỉnh dậy, mặc dù tất cả những ảo ảnh phù hoa tan biến hết nhưng đâu có tay không như Thuần Vu Phần mà vẫn còn đó 2 cuốn lịch mới phải hơn 300 ngày nữa mới hết.

         Ngồi lên cho tỉnh ngủ và bất chợt nghĩ, nếu cung điện nguy nga huyền diệu, tiền vàng đầy đống, giường màn kỳ thú, xe cổ độc đắt nhất thế giới kia là thật của mình thì chắc gì đã được sống yên thân tuổi già. Rất có thể sẽ bị điều tra tham nhũng hoặc rửa tiền cho bọn tham quan. Mà tham nhũng thì bị gọi là là ruồi là hổ như ở bên Tàu hay là sâu là chuột như ở bên Ta. Đáng sợ hơn là người đời còn gọi bọn tham nhũng là giặc nội xâm, nguy hiểm hơn cả ngàn lần giặc ngoại xâm nữa chứ!

         Nhưng thật may sao, đó chỉ là ảo ảnh đêm ba mươi. Nghĩ thế, yên lòng trong một hơi thở nhẹ.

         Vừa hay tiếng đứa cháu gái gọi:

         - Ông ơi, sắp Giao thừa rồi đấy!

         Lên tiếng trả lời cháu rồi bước ra ngoài sân và thấy một đàn kiến đang lầm lũi nối đuôi nhau một hàng dài giữa đêm tối. Chúng ngửi thấy mùi thịt thà, bánh kẹo và hoa quả trên mâm cúng Giao thừa nên rủ nhau đi kiếm ăn hay chúng cũng đang chuẩn bị đón Giao thừa?  Bất giác thấy lòng bật lên một cảm xúc:

         Mình như lũ kiến trong sân

         Giàu sang phù thế một lần thế thôi!

         Sài Gòn, ngày cuối năm Mậu Tuất

         NGUYỄN BÀNG

HĂM BA ÔNG TÁO ÔNG CÔNG

Hôm nay ngày 23 tháng Chạp năm Mậu Tuất chợt nhớ mấy câu trên báo Tia Sáng số Xuân hồi nhỏ học ở Hà Nội:

Có bà gào đứt cả hơi
Tiếng chua như mẻ rao ngoài phố đông
Hăm ba ông Táo ông Công
Có ai rước ngựa cho ông về Trời

Ngựa đây chính là con cá chép để ông Công ông Táo cưỡi bay lên chầu Trời. Dạo áy người chư đông, chợ chưa nhiều nên người ta phải quẩy thúng bán rong cá chép trên đường phố. Mà cũng là cá chép trắng thôi chứ không phải cá chép vàng như ngày nay. 

Ngày 23 tháng Chạp, theo dân gian là ngày cúng Táo quân, hay còn gọi là Táo công, vua bếp. Đây không phải hủ tục mê tín dị đoan mà là tín ngưỡng giàu ý nghĩa nhân văn của người Việt, hướng mỗi người sống lương thiện, làm việc tốt. Tín ngưỡng này có nguồn gốc từ 3 vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc, nhưng được Việt hóa thành huyền tích 2 ông 1 bà, tức vị thần đất, thần nhà và thần bếp núc.

Khi Táo quân lên chầu trời, sẽ báo cáo với Ngọc hoàng chuyện tốt xấu của gia chủ trong năm, vậy nên gia chủ thường chọn bánh mật cúng, với mục đích Táo quân sẽ báo cáo "những lời ngọt ngào" với Ngọc hoàng, có lợi cho gia chủ. ý nghĩa giáo dục của ngày này, là mọi người trong gia đình sống như nào để khi ông Công ông Táo về trầu trời sẽ nói những điều tốt đẹp về gia đình, theo đó các quan thần linh thổ địa sẽ phù hộ cho gia chủ.

Ngoài mâm cỗ, mũ mão, vàng mã..., người ta thường chuẩn bị 3 con cá chép và thường  để cúng. Có 2 lý do để người ta chọn cúng cá chép vào ngày 23 tháng Chạp.

Thứ nhất, nền văn minh của người Việt là phát triển lúa nước, mà cá chép là sản vật sông nước được coi trọng. Việc người dân dùng sản vật quý để cúng là tôn trọng thần linh. Thứ hai, theo truyền thuyết thì cá chép có khả năng hóa rồng và có thể bay lên trời. Gia chủ cúng cá chép để mong cá hóa rồng đưa Táo quân lên trời.

Bây giờ thấy có một số gia đình còn dùng cá chép giấy để thay thế nên chợt nghĩ, những người làm hàng mã đã sản xuất ra biệt thự, xe hơi, tủ lạnh, máy tính, tivi, máy giặt, tiền , vàng, đô la và cả máy bay bán cho nhiều nhà mua về đốt cho người thânđã chết.Với cách cư xử với người âm như thế, biết đâu nay mai người ta sẽ sáng chế ra tàu bay giấy để cúng ông côn ông Táo về Trời thay cá chép?

Quan trọng nhất vẫn là lòng thành, mong mọi người cúng lễ sao cho nghiêm chỉnh!

MAI CỐT CÁCH, NGỌC TINH THẦN

 

Mai cốt cách

Hoa mai nở trong giá lạnh, một mình ngạo nghễ gió sương băng tuyết. (Ảnh: nipic.com)

Hoa mai nở trong giá lạnh, một mình ngạo nghễ gió sương băng tuyết, là loài hoa đầu tiên báo mùa xuân đến khiến cho mọi người đều ca tụng. Mai có dáng vẻ đẹp mềm mại, thanh mảnh nhẹ nhàng thoát tục khiến người ta say mê. Hoa mai tỏa hương thanh khiết thấm sâu vào tâm can khiến người ta ngắm nhìn mà khởi lòng tôn kính.

Mai không sợ gió sương mưa tuyết, tinh thần không khuất phục không suy chuyển và sức sống ngoan cường của mai mang lại nguồn cổ vũ to lớn, khiến con người lập chí mà phấn chấn tiến bước.

Hoa mai báo xuân về đã trở thành phong cảnh đẹp và diễm lệ nhất trong những ngày đông hàn, khiến mọi người nhận ra những điều tốt đẹp và hy vọng của mùa xuân, từ đó mà hun đúc và tu dưỡng nên khí chất kiên cường, chính trực cao khiết.

 

Ngọc tinh thần

Ngọc có những phẩm chất cao quý tựa tinh thần người quân tử. (Ảnh: epochtimes.com)

Ngọc được coi là một tài sản quý báu của người Á Đông, hòa hợp trong quan niệm đạo đức và lễ nghi, tượng trưng cho đạo đức và tinh thần của con người. Lấy khí chất của ngọc để ví với đức người quân tử, Nho gia đã trao cho ngọc nội hàm đạo đức và đưa ra diễn giải tinh tế sâu sắc.

Khổng Tử nói: “Đức người quân tử như ngọc” và: “Người quân tử không có duyên cớ thì ngọc bất ly thân”. Ông đã liên hệ ngọc với người quân tử, đã quy phạm sự tu dưỡng tư tưởng cho các chính trị gia và các văn nhân sỹ đại phu.

Một lần Tử Cống hỏi Khổng Tử rằng: “Thưa thầy, con mạo muội xin thỉnh giáo thầy tại sao người quân tử quý ngọc mà lại coi nhẹ đá đẹp? Chẳng lẽ là do ngọc hiếm mà đá đẹp thì nhiều hay sao?”.

Khổng Tử trả lời:

“Không phải là ngọc hiếm mới tôn quý, đá đẹp nhiều mà coi nhẹ. Người quân tử xưa ví đức hạnh của mình với tính chất của ngọc, là vì:

Ngọc ôn hòa, ích lợi lại sáng bóng, giống như chữ ‘Nhân’ của người quân tử.

Ngọc mịn tinh tế mà lại rắn chắc, giống như trí tuệ người quân tử, tâm suy nghĩ chi tiết kỹ lưỡng mà xử sự chu đáo.

Khi ngọc bị va đập rồi vỡ, tuy cũng có góc cạnh nhưng không sắc bén, không làm tổn thương người, cũng giống như chữ ‘Nghĩa’ của người quân tử, chính trực cương nghị, nhưng lòng lại nhân ái, suy nghĩ cho hết thảy.

Khi đeo ngọc, giống như dáng vẻ sắp rơi, tượng trưng cho người quân tử khiêm hạ cung kính cẩn thận, có lễ nghi, có chừng mực.

Khi gõ vào ngọc sẽ phát ra những âm thanh cao trong trẻo, sau đó đột nhiên ngừng lại, tương tự như đức tính của âm nhạc.

Ngọc tuy có vết nhưng cũng không vì vậy mà che lấp mất ưu điểm, nên ngọc vẫn rất đẹp. Vết ngọc cũng hiển lộ dễ thấy, giống như chữ ‘Trung’ của người quân tử, không thiên lệch, không che đậy.

 

Ngoài ra màu sắc đẹp của ngọc thì ở phương diện nào cũng có thể nhìn thấy, giống như chữ ‘Tín’ của người quân tử, trong lòng và biểu hiện đều nhất trí, cho dù có để trong phòng tối thì cũng thành tín không lừa dối.

Ngọc lấp lánh sáng bóng như cầu vồng trắng, tương tự như khí trắng của Trời. Đây chính là tương xứng với Trời, tương ứng với Thiên Đạo.

Tinh thần của ngọc có thể thấy trong núi sông, như: ‘Ngọc ở vực sâu thì sông tỏa sáng, ngọc ở trong núi thì cỏ tốt tươi’. Nơi có ngọc đều được cảm hóa, giống như đức người quân tử, bao dung vạn vật, lợi ích khắp một phương.

Khi đi lại, tay cầm ngọc khuê ngọc chương chế tác từ ngọc, không cần mượn vật khác mà đã tự nhiên hợp với lễ, giống như đức người quân tử, không cần mượn ngoại vật để hiển thị, tự nhiên đức lưu phương.

Thiên hạ không ai không tôn quý ngọc đẹp, đó chính là sự hiển hiện của Đạo. Như Kinh Thi có nói: ‘Nhớ người quân tử, ôn hòa như ngọc’. Ta đang nhớ người quân tử xưa, phong thái người quân tử xưa như mỹ ngọc ôn hòa nhuận trạch vậy. Do đó người quân tử tôn quý ngọc, vì phẩm chất ngọc thể hiện Nhân, Trí, Nghĩa, Lễ, Trung, Tín, chính là đức người quân tử vậy”.

Bản dịch trên ĐKN

***